Ελαστογραφία στο Ήπαρ
Είναι γνωστή η αξιοπιστία της Υπερηχογραφίας στην απεικόνιση του ήπατος είτε για την αναζήτηση και ταυτοποίηση εστιακής βλάβης είτε στην μελέτη της χρόνιας ηπατίτιδος, της κιρρώσεως και της πυλαίας υπερτάσεως. Οι σύγχρονοι υπερηχογράφοι και ηχοβολείς μπορούν να ανιχνεύσουν τις διάχυτες (ίνωση,λίπωση) και μικροσκοπικές εστιακές αλλοιώσεις (HKK,μεταστάσεις,αδενώμα,FNH…)
Η ιστολογική εξέταση με βιοψία και βελόνα ήταν για πολύ καιρό η εξέταση επιλογής για την βαθμιδοποίηση της ινώσεως, την διάγνωση της κιρρώσεως και την παρακολούθηση της εξέλιξης και της φαρμακευτικής αγωγής της χρόνιας ηπατοπάθειας από οποιαδήποτε ιογενή ή όχι αιτιολογία. Η Vibration Controlled Transient Elastography (VCTE) (FibroScan) ήρθε την 10ετία του 2000 να μεταβάλλει αυτό το σκηνικό και να επιβάλλει το FibroScan σαν αξιόπιστη πρώτη επιλογή για την βαθμιδοποίηση της ινώσεως.
Την 10ετία του 2010 εμφανίζονται νέες Ελαστογραφικές τεχνικές που έχουν το πλεονέκτημα να καθοδηγούνται με υπερήχους και να προσθέτουν Ελαστογραφικά δεδομένα στην αξιόπιστη, με υπερήχους, απεικόνιση του ήπατος. Με τον τρόπο αυτό ελέγχεται μεγαλύτερο τμήμα από το ηπατικό παρέγχυμα και προκύπτει αξιόπιστη μέτρηση της ινώσεως σε kilo Pascal. Τα Ελαστογραφικά δεδομένα προστίθενται στην πολύ καλή απεικόνιση του ηπατικού παρεγχύματος που έχει ήδη τεκμηριώσει ή αποκλείσει την ύπαρξη αναγεννητικών όζων. Η μελέτη των αγγείων του ήπατος και ιδιαίτερα της πυλαίας φλέβας έχει ήδη προσθέσει στο υπερηχογράφημα αιμοδυναμικά χαρακτηριστικά της πυλαίας υπερτάσεως και των οδών παράπλευρης κυκλοφορίας. Οι σύγχρονες αυτές μέθοδοι μπορούν να προσθέσουν βαθμιδοποίηση της λιπώσεως.
Η Ελαστογραφία, αναγνωρίζοντας τις διαφορές ελαστικότητος και σκληρότητος ανάμεσα στο φυσιολογικό ηπατικό παρέγχυμα και τον ιστό του νεοπλάσματος, μπορεί να προσθέσει χαρακτηριστικά του ιστού που προσανατολίζουν την διάγνωση προς καλόηθες ή κακόηθες νεόπλασμα. Παραδειγματικά η Εστιακή Οζώδης Υπερπλασία (FNA) έχει τυπική Αιμοδυναμική και Ελαστογραφική συμπεριφορά. Την μορφολογία της με υπερήχους την τυπική αγγείωση που αναδεικνύεται στο έγχρωμο Doppler και η Ελαστογραφική συμπεριφορά, συμπληρώνουν την σημειολογία και την χαρακτηρίζουν, χωρίς προσφυγή σε πιο επεμβατική μέθοδο.
Στην αναζήτηση μικρών δευτερογενών εστιών στο ηπατικό παρέγχυμα απαιτείται ακριβέστερη Αιμοδυναμική συμπεριφορά επειδή η αιμάτωση και η αγγείωση των βλαβών αυτών είναι περισσότερο χαρακτηριστική τους ιδιότητα. Οι ενισχυτές ηχογένειας – Ultrasound Contrast Agents – έρχονται να προσθέσουν την σημειολογία εκείνη που θα χαρακτηρίσει την βλάβη. Οι ενισχυτές ηχογένειας των υπερήχων αποτελούν την περισσότερο ειδική προσπέλαση, αποδεδειγμένα καλύτερη από άλλες απεικονιστικές μέθοδους όπως είναι η αξονική τομογραφία και μαγνητική τομογραφία για τον χαρακτηρισμό των εστιακών βλαβών στο ηπατικό παρέγχυμα.
Έχουμε όλοι γνωρίσει την προσφυγή στις απεικονιστικές μεθόδους όπως αυτές έχουν αναπτυχθεί τις τελευταίες δεκαετίες. Γνωρίζουμε επίσης την συμπληρωματικότητα αλλά και την επικάλυψη που υπάρχει στις ενδείξεις των μεθόδων αυτών στην απεικόνιση του ήπατος και γενικά του γαστρεντερικού συστήματος. Η υπερηχογραφία, συγκριτικά με την αξονική τομογραφία, την μαγνητική τομογραφία και την ψηφιακή αγγειογραφία, καθιερώνεται σαν μέθοδος που μπορεί να δώσει γρήγορα, με προσφυγή σε μία μόνο απεικονιστική μέθοδο τις πληροφορίες εκείνες που χαρακτηρίζουν το παθολογικό και το φυσιολογικό ηπατικό παρέγχυμα. Η Ελαστογραφία έρχεται να δώσει καινούρια ώθηση στην υπερηχογραφική σημειολογία επειδή εξασφαλίζει μία εν τω βάθει «ψηλάφηση» του ιστού και μπορεί να αντικαταστήσει την ιστολογική εξέταση. Καθοδηγούμενη από την υπερηχογραφική εικόνα, η σύγχρονη Shear Wave Ελαστογραφία (SWE) μπορεί να εξετάσει ολόκληρο το ηπατικό παρέγχυμα και να βαθμιδοποιήσει την ίνωση και την λίπωση, να απεικονίσει και να χαρακτηρίσει μικρές ή μεγάλες εστιακές βλάβες στο ηπατικό παρέγχυμα. Η «ατραυματική βιοψία» που προστίθεται στην υπερηχογραφία χάρη στην Ελαστογραφία τοποθετεί τους υπερήχους σε πλεονεκτική θέση σε σχέση με τις άλλες απεικονιστικές μεθόδους. Εκτός από την προσιτή άμεση, ατραυματική και χωρίς ακτινοβολία προσπέλαση, η υπερηχογραφία και η Ελαστογραφία προτείνουν ένα νέο σκηνικό στην διαγνωστική και θεραπευτική προσπέλαση του ήπατος που είναι χαμηλού κόστους. Στο περιβάλλον της οικονομικής κρίσης η οικονομία και η σωστή ένδειξη και ιεράρχηση των απεικονιστικών μεθόδων έχουν καθοριστικό ρόλο στον σχεδιασμό και το κόστος νοσηλείας των χρονίων νόσων του ήπατος όπως και των ογκολογικών ασθενών.
Ο κατάλληλος εξειδεικευμένος υπερηχογράφος και ηχοβολέας μαζί με την εκπαίδευση του γιατρού που χειρίζεται τον υπερηχογράφο εγγυώνται την αξιόπιστη πραγματοποίηση του υπερηχογραφήματος και της Ελαστογραφικής μελέτης.
Στην Ηχοδιαγνωστική Τομογραφία παρακολουθούμε και εφαρμόζουμε τις σύγχρονες υπερηχογραφικές και Ελαστογραφικές τεχνικές. Προϋπόθεση είναι η παρακολούθηση των τεχνολογικών αυτών εξελίξεων όπου αυτές πραγματοποιούνται (ΗΠΑ, Ιαπωνία, Ευρώπη), η αποφυγή των χρήσεων και των ενδείξεων που είναι υπεραισιόδοξες θαυματοποιόντας την τεχνολογία, εξιδανικεύοντας την και αγνοώντας τους περιορισμούς. Εκτός από την επιλογή της κατάλληλης υπερηχογραφικής και Ελαστογραφικής τεχνολογίας, η τεχνογνωσία και η εφαρμογή της απαιτεί την σοβαρή και εν τω βάθει εκπαίδευση ούτως ώστε να εξαντλούνται οι δυνατότητες της Υπερηχογραφίας. Εξασφαλίζεται έτσι το μέγιστο διαγνωστικό και θεραπευτικό αποτέλεσμα, με ήπια μη επεμβατική μέθοδο και χαμηλό κόστος.
Η πιο πρόσφατη εκπαίδευση έγινε στο EUROSON SCHOOL τον Ιανουάριο του 2012.
Η ΗΤ συμμετέχει από το 2009 σε διεθνείς κλινικές μελέτες που έχουν σκοπό την αξιολόγηση των διαφορετικών (VCTE,SWE,HiRTE,ARFI) τεχνολογικών εφαρμογών της Ελαστογραφίας στο Ηπαρ. Η πιο πρόσφατη είναι η ανάληψη της ευθύνης από την ΓΓΕΤ ,στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ (Πράξη: υποστήριξη έρευνας και τεχνολογικής ανάπτυξης) της συγκριτικής μελέτης της VCTE με την SWE από τον Οκτώβριο του 2012. Η μελέτη αυτή πραγματοποιείται σε συνεργασία με Ηπατολογικά τμήματα Δημοσίων και Ιδιωτικών Νοσοκομείων.
Βιβλιογραφία: Sasso, M., et al., Controlled Attenuation parameter (CAP): a novel VCTEguided ultrasonic attenuation measurement for the evaluation of hepatic steatosis. Ultrasound in Medicine and Biology, 2010. 36(11): p. 1825-1835.